Do uzyskania wiedzy potrzebnej przy zdawaniu egzaminu na patent żeglarski pomocne są kursy żeglarskie. Określona jest minimalna ilość dni trwania kursów na patenty żeglarza i sternika jachtowego (tzw. dni dydaktycznych). Określone jest, że kurs na patent żeglarza jachtowego musi trwać co najmniej 12 dni dydaktycznych( w tym 10 dni samego poruszania się po wodzie jachtem).
Kurs na patent sternika jachtowego musi trwać minimum 6 dni dydaktycznych. Natomiast w przypadku kursu na patent sternika jachtowego dla osób nie posiadających patentu żeglarza jachtowego musi trwać minimum 14 dni dydaktycznych. Kursy na żeglarza i sternika jachtowego nadzoruje Komisja Szkolenia Polskiego Związku Żeglarskiego. Kursy na żeglarza i sternika jachtowego obejmują wiedzę z zakresu takich dziedzin jak locja, meteorologia, przepisy dotyczące zasad ruchu wodnego, teoria żeglowania(np. kursy względem wiatru, wiatr rzeczywisty i pozorny, zawietrzność i nawietrzność, praca żagli, działanie steru), budowa jachtów, prace bosmańskie(czyli podstawowe węzły żeglarskie i mocowanie lin do osprzętu) ratownictwo(środki bezpieczeństwa i sposoby posługiwania się nimi, wywrotka jachtu – jak się ma zachować załoga i jak ratować wywrócony jacht czy człowieka w wodzie, poza tym niebezpieczeństwa, zagrożenia pożarowe czy manewrowanie jachtem). Komisje egzaminacyjne otrzymują wytyczne do przeprowadzenia egzaminu z manewrowania jachtem na patent żeglarza i sternika jachtowego.
Stopnie żeglarza i sternika jachtowego są potrzebne do zdobycia stopnia kapitana. Wymagania na patent jachtowego sternika morskiego to skończone 18 lat, staż 200 godzin w co najmniej 2 rejsach morskich i zdany egzamin. Patent ten można robić od razu, bez konieczności robienia żeglarza. Według najnowszych przepisów patent żeglarza jachtowego uzyskuje osoba, która ma co najmniej 14 lat i zda egzamin(75 pytań z których w czasie 90 minut odpowiedzieć trzeba na 65, żeby zaliczyć). Żeglarz jachtowy właściwie ma na śródlądziu uprawnienia bez ograniczeń, na morzu może prowadzić jachty do 12 metrów długości po morskich wodach wewnętrznych oraz w pasie przybrzeżnym – do 2nm od brzegu. Według najnowszych przepisów zlikwidowano stopień sternika jachtowego. Pozostały stopnie żeglarz jachtowy i jachtowy sternik morski oraz kapitan jachtowy. Jachtowy sternik morski to w praktyce kapitan niemalże wszystkich jednostek oprócz żaglowców. Może dowodzić wszelkimi jachtami do 18 metrów długości bez ograniczeń akwenu. Żeglarz i sternik jachtowy mogą spokojnie pływać po wszelkich akwenach śródlądowych.
Aktualnie sternik jachtowy ma uprawnienia do sterowania jachtami żaglowymi bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych; prowadzenia jachtów żaglowych bez lub z dodatkowym napędem mechanicznym o długości kadłuba do 12 m po wodach Morza Bałtyckiego i innych mórz zamkniętych; prowadzenia jachtów żaglowych bez lub z dodatkowym napędem mechanicznym o długości kadłuba do 12 m po innych wodach morskich w strefie do 20 mil morskich od brzegu. Żeglarz i sternik jachtowy to najczęściej spotykane stopnie na wodach śródlądowych. Stopnie te dają wystarczające uprawnienia żeglarskie na wodach śródlądowych. Zdobycie patentów umożliwiają kursy(stacjonarne, weekendowe, intensywne).